Naast insecten spot ik nu ook groene voorschriften

Mijn hart maakte een spectaculaire salto waarmee ik zeker binnen zou geraken bij Cirque du Soleil toen ik het Vlaamse boek zag verschijnen met de titel: 'Natuur op doktersvoorschrift'. EINDELIJK komt er wat schot in de zaak! In België tenminste want in Japan onderzoeken ze dit al sinds de jaren 80 van vorige eeuw.

Een vleugje boslucht uit het Oosten

Men zag toen een alarmerende stijging van hart- en vaatziekten, diabetes type 2, overspanning, angst en depressie... allemaal ziekten gelinkt aan levensstijl.

Verstedelijking, werk gerelateerde - en sociale stress deden er nog een schepje bovenop. De massale hoeveelheid prikkels en gebrek aan beweging en frisse lucht verminderde de weerstand tegen allerlei ziektes. De druk op de gezondheidszorg nam schrikwekkend toe.
Zoveel Japanners werkten zich letterlijk te pletter dat ze er een woord voor hebben: karōshi, dood door overwerk.

Japanners hebben een bijzondere band met de natuur vanwege hun geloof (Shinto en Boeddhisme) en hun tradities. Ze hebben dan ook voldoende mogelijkheden om de natuur in te trekken want 68.5% van Japan is bedekt met bos.

Als we enkele percentages bosoppervlak van een aantal landen vergelijken:

• Finland: 73
• Spanje: 36.8
• België: 22.6
• Nederland en Ierland: 11

dan zien we dat ons land nog niet de slechtste leerling van de klas is, maar het is hier toch flink zoeken naar een stukje bos waarin je vrij kan ronddwalen. Als je dan toch een plek hebt gevonden die de naam 'bos' waardig is, dan moet je vaak netjes op de paden blijven.

Terug naar Japan: de toenmalige directeur van het Agentschap voor Bosbouw introduceerde in 1982 het woord 'shinrin- yoku': letterlijk vertaald 'bosbaden'. Vooraleer allerlei wilde taferelen door jullie hoofd gaan spoken: je kan het vergelijken met zonnebaden. Je neemt dus niet letterlijk een bad, maar je dompelt je onder in de omgeving van het bos die je met al je zintuigen bewust ervaart.
Hoe idyllisch het ook klinkt, het was oorspronkelijk een marketing term, bedoelt om toeristen naar de prachtige bossen te lokken.

Maar men zag dat wie intuïtief herbronning zocht in het bos, een betere gezondheid kreeg en zich ook beter voelde. Met steun van de regering begonnen een aantal wetenschappers, waaronder Yoshifumi Miyazaki en Dr Qing Li, de effecten van deze bostherapie te onderzoeken.

Ondertussen bestaan er ruim 60 therapieroutes door de Japanse bossen en wordt het voorgeschreven als medicijn.

Vervreemd van onze natuur

Dat natuur nu een medicijn is toont aan hoe sterk we vervreemd zijn geraakt van onze natuurlijke leefomgeving, van onze échte thuis. In de westerse samenleving spenderen de meeste mensen ongeveer 90 % van hun tijd tussen muren. Een omgeving waarin we niet geëvolueerd zijn en die dus onnatuurlijk (en licht stresserend) aanvoelt, vaak geheel onbewust.

De digitale wereld eist ook zijn tol. We leven in een overprikkelde samenleving.

Bij gebrek aan bos

Gelukkig heb je niet perse een bos nodig om de voordelen van de natuur te ervaren. Een stadspark met enkele mooie grote bomen werkt ook. Uiteraard is het effect minder sterk en hangt ook af van de mate van luchtvervuiling en lawaai.

Ook 'blue spaces' zijn geschikt: meren, rivieren, de zee.

Kan je echt niet naar buiten, dan kan het kijken naar of verzorgen van een bos bloemen of een kamerplant soelaas bieden. Zelf heb ik me helemaal laten gaan met 'biophilic design': mijn leefruimte bestaat grotendeels uit hout, de muren zijn versierd met natuurlijke motieven en kleuren en er staan/hangen 38 planten. Overal liggen mooie stenen, schelpen, takken en mos die ik meebreng van mijn dwaaltochten in de natuur. Alleen zo kan ik langere tijd (lees: uren na elkaar) binnenshuis vertoeven.

Green prescriptions

Meerdere landen volgden Japan ondertussen: Finland, Canada, VK, VS, …

Ook in België beweegt er iets: in het AZ Groeninge loopt het project 'natuur op voorschrift' waarbij ze "inzetten op verbinden, bewegen en het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid". Verder schrijven ze heel mooi: "We verbinden het ziekenhuisgebeuren met de buitenomgeving door gebruik te maken van de symboliek en therapeutische kracht van natuur."

Ik lig alvast op de loer voor de groene voorschriften.

(Deze blog verscheen grotendeels in de laatste ComMensal, het tijdschrift van Mensa BE.)