Dieper duiken in hoogsensitiviteit

Hoogsensitief?

Hoogsensitiviteit of HSP (Highly Sensitive Person) betekent simpelweg dat je zintuigen meer dan gemiddeld gevoelig zijn. Het is dus geen stoornis maar een natuurlijke eigenschap die bij ongeveer een vijfde van de bevolking voorkomt en die heel gevarieerd is.

Hoewel hoogsensitiviteit uit onwetendheid vaak negatief belicht en ervaren wordt, is het een hele waardevolle eigenschap.
Heel goed kunnen aanvoelen wat er speelt in een ander, situaties van alle kanten kunnen bekijken, zowel de bomen als het bos zien, intens genieten, zich heel diep kunnen verbinden met anderen, een sterke intuïtie en een bruisende creativiteit zijn maar enkele voordelen van de HSP.

Neurodivergent

Wanneer je een neurodivergent brein bezit wil dat zeggen dat jouw brein anders werkt dan meeste mensen, die een neurotypisch brein bezitten.

Onder neurodivergent of a-typisch vallen:

• hoogsensitiviteit
• hoogbegaafdheid
• autisme spectrum stoornissen (ASS)
• ADHD
• dyslexie en dyscalculie
• Tourette syndroom

Er kan soms wat verwarring ontstaan tussen die verschillende labels. Het verschil tussen een HSP en iemand met ASS bijvoorbeeld is dat de eerste veel actievere spiegelneuronen heeft, vandaar het sterke invoelvermogen.

Ook dacht ik een tijdje dat ik ADHD had, want ik joeg mezelf constant de kast op. Toen ik er dieper in ging duiken ontdekte ik dat ik eerder leed aan chronische overprikkeling. Een HSP kan in dit geval de symptomen van ADHD vertonen, maar van zodra het prikkelniveau naar beneden gebracht wordt verschijnt de concentratie terug ten tonele.

Kenmerken van HSP

Bij HSP staat een diepgaande verwerking van interne en externe prikkels centraal: dit is zelfs meetbaar in het brein.

Andere kenmerken zijn:

• een gevoeliger zenuwstelsel dat veel meer informatie opvangt
• de kleinste details en veranderingen opmerken
• een verhoogde kwetsbaarheid voor overprikkeling
• een intensere reactieop zowel positieve als negatieve prikkels
• nood aan meer verwerkings- en hersteltijd

Hoogsensitieven worden door anderen vaak 'te' genoemd en dat voelt als een afwijzing. Men is dan geneigd zich aan te passen wat op lange termijn kan leiden tot gezondheidsproblemen. Dit heb ik zelf ondervonden als 'recovering people pleaser'.

Types HSP

Hoogsensitiviteit wordt vaak onder één noemer geplaatst met introversie. Dit klopt niet helemaal.

Even kort door de bocht: introvert betekent onder andere dat je het best alleen je batterijen oplaadt, extravert wil zeggen dat je energie krijgt van contact met anderen. Daarnaast bestaat er ook ambivert waarbij het van de situatie afhangt hoe je het beste oplaadt. De meeste mensen behoren tot die laatste groep.

Volgens HSP Vlaanderen is 70% van de hoogsensitieven eerder introvert. Het is belangrijk om te beseffen dat introversie een spectrum is. Er worden zelfs 4 types onderscheiden:

• de sociale introvert
• de denkende introvert
• de verlegen of gespannen introvert
• de terughoudende introvert

Verder bestaat er ook een onderverdeling van HSP in rustzoekers en sensatiezoekers.

Uiteindelijk komen we zo op 4 types HSP uit:

• de introverte rustzoekende HSP
• de extraverte rustzoekende HSP
• de introverte hoogsensitieve HSS (High Sensation Seeker)
• de extraverte hoogsensitieve HSS

Hoogsensitieve sensatiezoekers

30% van de HSP zijn introverte of extraverte sensatiezoekers. Deze ontdekking was voor mij echt een feest van herkenning. Ineens was alles mooier: het voelde alsof de zon plots door de wolken brak na maanden van wind en regen. Er was helemaal niks 'mis' met mij.

Bovenop de algemene kenmerken van HSP hebben sensatiezoekers er nog 4 extra:

• drang naar fysieke kicks, avontuur en het nemen van weloverwogen risico's
• nieuwsgierig en leergierig en nood aan het opdoen van nieuwe en intense ervaringen, grote behoefte aan verandering
• ontremming, euforie en verslavingsgevoeligheid
• neiging tot verveling en daarmee het vermijden van routine

De eerste drie kenmerken nemen af naarmate je ouder wordt, nummer 4 blijft je hele leven aanwezig.

Zoals ik zelf al had ervaren, hebben hoogsensitieve sensatiezoekers het extra lastig. Niet alleen raken ze snel overprikkeld, maar ook snel onderprikkeld. Beide belasten het stresssysteem en veroorzaken klachten.

Er wringt nog een schoentje: als HSS is het niet eenvoudig om een passende job te vinden. Zodra je iets onder de knie hebt, wil je weer iets nieuws leren. Ondernemen kan dan een goede oplossing zijn.

Hoogbegaafdheid

Het verschil tussen een hoogsensitieve sensatiezoeker en iemand die hoogbegaafd is, is dat die laatste een snelle, slimme denker is die complexe zaken aankan en gewoonlijk hoog scoort op IQ tests.
Hoogbegaafden zijn ook meer ratio-gericht waardoor de kans bestaat dat de hoogsensitiviteit niet herkend wordt.
Het kan ook een copingmechanisme zijn om het gevoelsaspect af te sluiten. Daardoor bestaat het risico op:

• een kop zonder kip worden en denken dat het brein alle antwoorden heeft
• daardoor het niet kunnen benutten van gevoelens en intuïtie als informatiebron
• verharding naar de buitenwereld toe
• zwart-wit in denken en relaties met anderen
• over grenzen gaan

De zintuigen

We kennen allemaal de 5 zintuigen: zien, ruiken, horen, proeven en fysiek voelen. Dit laatste zintuig wordt onderverdeeld in tast, thermoceptie: gewaarwording van temperatuur, nociceptie: gewaarwording van pijn.

Het energetisch voelzintuig, ook wel het zesde zintuig genoemd, is in het Westen onder de mat geveegd. Net daarvan heeft de HSP het meeste last! Ze kunnen er alleen de vinger niet op leggen.

Vroeger, toen we nog in verbinding met de natuur leefden, was dit zintuig gemeengoed. Maar naarmate de vervreemding optrad, verdween deze kennis naar de achtergrond. Tegenwoordig is het energetische voelzintuig haast volledig in vergetelheid geraakt; het behoort noch tot onze taal, noch tot onze cultuur. Omdat we het niet kunnen benoemen, kunnen we er ook moeilijk mee omgaan.

Dit kan leiden tot allerlei klachten waar de medische wereld geen verklaring voor vindt, maar die wel de levenskwaliteit kunnen aantasten.

Aanwijzingen dat het energie zintuig geraakt wordt zijn bijvoorbeeld:

• plotse veranderingen in lichaamstemperatuur
• opgefokt of uitgeblust voelen na contact met een bepaalde persoon
• irritatie of verdriet voelen zonder aanleiding
• het ervaren van spanning, een zwaarte of onbehagen wanneer je een bepaalde ruimte binnenkomt
• plotse sensaties zoals hoofdpijn, jeuk, grieperig gevoel, spierpijn, maag- en darmklachten

Bewustwording is de eerste stap in het leren kennen en gebruiken van dit zintuig.

Naast ons fysieke lichaam generen we ook een subtiel of energetisch lichaam. Omdat de kennis hierover bij ons ontbreekt, moeten we ons licht opsteken bij andere culturen.
Ik ben al 20 jaar aan het grasduinen in Oosterse culturen en geef graag wat suggesties mee:

• Het Chinese 'qi' of 'chi' betekent levenskracht en is de spil van de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) waarvan qi gong een onderdeel is. Iemand die het voor ons westerlingen op een begrijpelijke manier uitlegt is de Amerikaan Lee Holden
• In Japan heet dit 'ki'; voor een heldere uitleg lees de boeken van Frans Stiene, reiki leraar
• In India heet dit 'prana' en in de Veda's worden het chakrasysteem en de aura beschreven, die bij de meesten ondertussen wel al een belletje doet rinkelen, al is het maar uit de yoga

Deze energie kan niet alleen dienen om te genezen; ook in de Oosterse gevechtssport wordt ervan gebruikgemaakt. Je kan er dus vele kanten mee op.

Neemt het aantal HSP toe?

In mijn eerste blog schreef ik al over het verschil tussen hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid.
Het is namelijk zo dat steeds meer mensen de indruk hebben dat ze ook HSP zijn.

In feite gaat het meestal om mensen die overprikkeld zijn door het moderne leven en daardoor gelijkaardige klachten vertonen als een overprikkelde HSP.

Overprikkeling ontstaat als er onvoldoende rustmomenten worden ingebouwd in het dagelijks leven. Rusten betekent: momenten ZONDER prikkels, niksen dus. Een uitdaging in deze digitale tijden waarin velen vergroeid zijn met hun smartphone.

Het plots moeilijker kunnen verdragen van geluid, licht of andere externe prikkels kan een aanwijzing zijn voor de aanloop naar een burn-out. Je kan ook door trauma hooggevoelig worden.

Meten is weten

• Als je nieuwsgierig geworden bent, dan kan je een aantal testen doen. Er zijn gratis HSP testen online beschikbaar zoals deze en deze, maar die meten niet per se de gevoeligheid van elk zintuig.
• Via deze HSP test kan je wel een indicatie krijgen van de gevoeligheid van je afzonderlijke zintuigen op dit moment.
  Het is belangrijk om deze test af te nemen in een kalme omgeving en wanneer je ook zelf rustig bent. Besef dat de gevoeligheid kan variëren in de tijd.
• Ook belangrijk is om eerst de stresstest te doen.
  Als je stress score hoger is dan 30% dan klopt de HSP test niet helemaal: de zintuigen kunnen door de stress tot 20% hoger of lager scoren.
  In dat geval is het handiger om eerst je stressniveau naar beneden te halen en dan opnieuw beide testen te doen.

Wil je graag hulp bij het interpreteren van je testen? Contacteer me voor een afspraak.

Over labels en hokjes

Sommige mensen voelen weerstandtegen het testen. Ze willen geen label krijgen of niet in een hokje gestopt worden.

De bedoeling van de testen is het vergroten van zelfkennis en het verkrijgen van inzicht, waardoor je beter kan leren omgaan met de uitdagingen van het leven.

Het kan ook een enorme opluchting zijn om te beseffen dat je niet abnormaal bent of een stoornis hebt. Je beseft dat je tot een groep mensen behoort en kan beginnen zoeken naar gelijkgestemden.

Je ontdekt je handleiding, wat tot een groter zelfvertrouwen en betere levenskwaliteit kan leiden.

Hoe leren omgaan met HSP?

• De 'vier Z' zijn de sleutels: zelfinzicht, zelfacceptatie, zelfcompassie en zelfzorg.
• Daarnaast is een goed lichaamsbewustzijn cruciaal. Als je dit bezit en hebt leren herkennen welke zaken en situaties tot over- of onderprikkeling leiden, zal je niet snel gestrest raken, want je kan ingrijpen voor het zover komt en aan zelfregulatie doen. Dit lichaamsbewustzijn kan je trainen.
• Gronden of aarden zorgt ervoor dat je de prikkels sneller kan afvoeren en is dus een tool voor zelfregulatie. Tips om te gronden kan je hier lezen.
• Communicatie met de omgeving is ook belangrijk. Weten wat je wel en niet kunt meegeven afhankelijk van de gevoeligheid van je gesprekspartner. Ik heb hier een blog over geschreven.

Omring je met gelijk sensitieven

Bovenstaande wil trouwens niet zeggen dat je je moet verstoppen achter maskers en jezelf niet mag tonen.

Om 'gelijk sensitieven' aan te trekken is het belangrijk dat je in zekere mate open bent over je hoogsensitiviteit. Buig je hoofd als klaproos in een veld vol madeliefjes dus niet, maar richt je op in volle lengte, zodat andere klaprozen je kunnen herkennen.

Het belang van natuurverbinding

Zoals ik al schreef hebben HSP's nóg meer dan anderen de neiging om teveel in hun hoofd te leven.
Dit veroorzaakt veel spanning in het lichaam en je mist wat er gebeurt in het hier en nu.

Je kan je dan 'spaced out' voelen, warrig, onrustig en je raakt veel sneller overprikkeld.
Regelmatig gronden kan helpen.

De natuur opzoeken is een effectieve en aangename manier om te ontprikkelen. Er zijn de gezondheidseffecten van de natuur die je hier kan lezen en die sowieso werken bij alle mensen.
Maar HSP's kunnen door hun gevoelige zintuigen extra intens genieten van al het moois waardoor ze sneller opladen dan anderen. Ze hebben eveneens van nature als een sterkere band met de natuur.

Ook de natuurlijke patronen en fractalen brengen ons systeem tot rust omdat ons oerbrein dat herkent. Wij zijn als mens 'opgegroeid' in de natuur dus het voelt als thuiskomen.

Heb je zin om samen te bosbaden en de weldadige effecten aan den lijve te ondervinden?
Schrijf je hier in.